ศาสนาพุทธ ศาสนาแห่งการศึกษา

“…ศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่มีปัญญาเป็นใหญ่ ศาสนาที่เอามนุษย์เป็นศูนย์กลางถือว่ามนุษย์เราจะดีจะชั่วจะเจริญจะเสื่อมอยู่ที่มนุษย์เอง ไม่ได้อยู่ที่สิ่งใดเหนือธรรมชาติ คำสั่งสอนของพุทธศาสนาเป็นในลักษณะของระบบการศึกษาคือการฝึกอบรม หลักพระพุทธศาสนานำไปสู่การศึกษา นำไปสู่การรับผิดชอบชีวิตของตน นำไปสู่ความพยายามที่จะเป็นที่พึ่งของตน…”


“…หลักคำสั่งสอนของพระพุทธศาสนาเป็นระบบการพัฒนามนุษย์ที่สมบูรณ์บริบูรณ์ที่สุดที่เคยปรากฏอยู่ในโลก ระบบการพัฒนามนุษย์ที่ทางพระเรียกว่าอริยมรรคมีองค์ ๘ อาตมาเชื่อว่าเราสามารถเอามาประยุกต์ใช้กับระบบการศึกษาทั่วไปได้ ในกรณีของโรงเรียนเราก็ไม่ได้คิดว่าจะให้โรงเรียนเป็นวัด หรือต้องการให้นักเรียนพัฒนาตัวเองเพื่อจะเป็นพระอรหันต์ แต่เรามีความเชื่อว่าการพัฒนาระบบองค์รวมของพุทธศาสนาที่ใช้พุทธปัญญาในการพัฒนาพฤติกรรมของเด็ก จิตใจอารมณ์ของเด็ก และสติปัญญาความคิดการพิจารณาตรงตามที่พระพุทธเจ้าสอนจะเป็นระบบการศึกษาที่ดีมากที่สุด…”


ประทีปแห่งปัญญา

“…ปัญญาเป็นคุณธรรมหลักในพระพุทธศาสนา เป็นแสงสว่างเป็นประทีปยิ่งใหญ่ ในสายตาของพระอริยเจ้าผู้ที่ยังใช้ชีวิตตามความต้องการของกิเลสถือว่ายังอยู่ในความมืด ถึงจะอยู่ในกรุงที่เต็มไปด้วยแสงสีก็ยังถือว่ามืด ความสว่างเกิดขึ้นคือความรู้ความเข้าใจในโลก และชีวิตของตนตามที่มันเป็น สิ่งที่เปิดเผยความจริงของโลกและชีวิตคือปัญญา…”

การศึกษาวิถีพุทธ

“…ระบบการศึกษาวิถีพุทธเป็นระบบที่เอาศีลสมาธิปัญญาเป็นหลักในการพัฒนา


ศีล เป็นการฝึกการหัดการพัฒนาการแสดงออกทางกายทางวาจาเป็นการพัฒนาความสัมพันธ์กับโลกนอกตัว สมาธิ เป็นชื่อของการศึกษาเน้นที่ตัวจิต เน้นที่การแสวงหาวิธีระงับสิ่งที่เป็นบาปเป็นอกุศลอยู่ในใจ และการบำเพ็ญสิ่งที่ดีงาม วิธีการที่จะระงับความฟุ้งซ่านความวุ่นวายความวิตกกังวล วิธีที่จะส่งเสริมความอดทน ความพากเพียรพยายามความไม่เกียจคร้านการมีสติความกตัญญูความเมตตากรุณา ทั้งหมดนี้ล้วนแต่อยู่ในการศึกษาที่เราสรุปเรียกว่า สมาธิ ปัญญา เป็นเรื่องการฝึกความคิดฝึกพิจารณา เป็นการฝึกใช้ความคิดให้เข้าใจความจริง รู้จักวิเคราะห์รู้จักแยกแยะรู้จักสรุป รู้จักขยายความรู้จักคิดในแง่ใหม่ในแง่สร้างสรรค์ ระบบการฝึกทั้งทางกายวาจาใจและปัญญาตามหลักศาสนาพุทธเป็นระบบบูรณาการเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันแยกจากกันไม่ได้…”


“…อาตมาเองมีความพอใจมีความตั้งใจในการส่งเสริมการศึกษาวิถีพุทธ เพราะว่าต้องการจะสอนให้คนรุ่นใหม่มีทรัพยากรภายใน มีเครื่องมือมีภูมิต้านทานมีความสามารถที่จะรับมือกับอนาคตที่จะมาถึง …อยากให้เด็กมีอุดมการณ์เป็นคนเลิศและเป็นส่วนหนึ่งของสังคมที่เลิศ …เป็นฝ่ายช่วยแก้ปัญหาของสังคมไม่ใช่ฝ่ายช่วยสร้างปัญหา การแก้ปัญหาของตัวเองนำไปสู่การแก้ปัญหาของครอบครัวนำไปสู่การแก้ปัญหาของสังคมโดยไม่ต้องสงสัยเพราะว่ามันเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน...”


“ระบบการศึกษาของเราต้องปลูกฝังให้เด็กมีความเป็นห่วงต่อเพื่อนมนุษย์ มีความเป็นห่วงต่อสิ่งแวดล้อมมีความเป็นห่วงต่ออนาคตของสังคมของประเทศชาติมีความคิดที่จะเสียสละเพื่อส่วนรวม อาตมาถือว่านี่เป็นเอกลักษณ์ของมนุษย์ที่สมบูรณ์ เป็นสิ่งที่น่าภาคภูมิใจ ที่เราสามารถที่จะปลูกฝังสำนึกอย่างนี้ได้ และจะทำให้ประเทศชาติปลอดภัยได้ด้วย ผู้ที่มีอุดมการณ์ในการช่วยเหลือคนอื่นนอกจากว่าจะสร้างประโยชน์แก่สังคมได้แน่นอนแล้ว ก็ยังจะมีความรู้สึกเคารพนับถือตัวเอง มีความสุข มีจิตใจเป็นบุญ…”


พระอาจารย์ชยสาโร